Geometrische abstractie en Royal Delft

10 september 2024

Tijdens een bezoek aan het Royal Delft Museum kom je alles te weten over de geschiedenis van De Porceleyne Fles. Sinds 1653 worden hier de mooiste voorwerpen van het traditionele Delfts blauw gemaakt, wat te zien is in de nog werkende fabriek. Geperst of gegoten, vervolgens handbeschilderd en daarna gebakken in een keramiekoven. Met kundigheid en vertrouwen gemaakt en ook nog eens duurzaam. Vandaag de dag werkt Royal Delft samen met de meest toonaangevende designers uit binnen- en buitenland.

Naast het Delfts blauw maakte Royal Delft in de periode 1876-1981 ook veel bouwkeramiek. De speciale afdeling bedacht nieuwe vormen en glazuren die gebruikt konden worden in de gevels en interieurs van gebouwen en soms zelfs schepen. Sierstukken, vloertegels en nog veel meer vormen van bouwkeramiek werden gemaakt en geproduceerd voor klanten over heel de wereld. En veel van deze unieke objecten zijn verwerkt in en rondom het gebouw.

 

Geometrische kunst en relatie Royal Delft

Wanneer het hoogtepunt van de art nouveau-beweging voorbij is aan het begin van de twintigste eeuw, komt er meer behoefte aan een strakkere vormgeving in de Nederlandse kunst en interieurs. Als tegenreactie ontstaan er in het eerste kwart van de twintigste eeuw stromingen zoals het Kubisme, constructivisme of De Stijl, waarbij kunstenaars zoeken naar een hervorming van de kunst. Dit zorgt veelal voor abstracte kunstwerken waarbij lijnen en kleurvlakken een belangrijke rol spelen.

Bij geometrische abstractie denk je niet meteen aan keramiek van De Porceleyne Fles, maar deze fabriek heeft echter in het verleden wel diverse objecten gemaakt die aan deze kunststroming toegeschreven kunnen worden. In het eerste kwart van de twintigste eeuw maakt het bedrijf hierbij gebruik van haar netwerk van kunstenaars en architecten die onder meer bij de Polytechnische school (tegenwoordig Technische Universiteit Delft) worden opgeleid. Daarbij speelt Delft in de jaren ’50 van de twintigste eeuw een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Nederlandse Nul-beweging. Zo worden er diverse ontwerpopdrachten uitgegeven of uitgevoerd van onder meer Bart van der Leck (1876-1958), M.C. Escher (1898-1972), Jan Schoonhoven (1914-1994) en Guus Zuiderwijk (1947-).

 

Interventie

In een speciale interventie zullen de historische ‘Keramische kamers’, zoals deze oude monumentale showroom van Royal Delft heet, een bijzondere relatie aangaan met een aantal hedendaagse geometrische abstracte kunstwerken die worden gepresenteerd in samenwerking met Stichting Vierplus.

In de keramische kamers zijn replica’s en voorbeelden van pilaren, tegeltableaus en andere keramische elementen te zien die voornamelijk zijn vervaardigd tussen 1910 en 1940. Ontstaan in dezelfde periode als kunststromingen zoals de Stijl of Constructivisme, maar de kamers dragen daar geen duidelijke sporen van. Echter, zijn tegels en bouwkeramische elementen wel vaak samengesteld uit geometrische vormen en regelmatig dragers van abstracte kunst. Interessant om hier te zoeken naar de relatie tussen hedendaagse kunst en het karakter van het historische bouwkeramiek.

Een deel van de keramische kamers met werk van Joke van Beetem, Bill Kunst en Han Lammers.

Kunstwerk Guus Zuiderwijk, collectie Royal Delft Museum

Een nis met historische bouwkeramiek en werk van Michiel Peereboom.