De Experimentele Afdeling

Tot 19 mei kunnen bezoekers nog genieten van de tentoonstelling ´Picasso. Magisch Keramist´ in het Royal Delft Museum. Picasso kan gezien worden als één van de eerste westerse kunstenaars die zijn vrije schilderkunst probeert te vertalen naar vormen in keramiek. En het werk van Picasso heeft na de Tweede Wereldoorlog zichtbaar invloed op andere keramiekkunstenaars. Zo ook bij De Porceleyne Fles. In deze blog aandacht voor de kunstkeramiek van de zogenaamde Experimentele Afdeling.

De oprichting

In het naoorlogse Nederland ontstaat het idee dat keramiek niet alleen van commercieel belang is, maar dat het materiaal ook gebruikt kan worden voor het vrije kunstenaarschap. Als gevolg hiervan wordt de Porceleyne Fles (vandaag de dag bekend als Royal Delft) de eerste keramiekproducent in Nederland die investeert in keramische kunstenaars, ondanks de negatieve financiële gevolgen die de Tweede Wereldoorlog had gehad voor het bedrijf.

Theo, Jet en Lies

Er wordt een beroep gedaan op Theo Dobbelman (1906-1984) die op dat moment doceert aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs in Amsterdam. Tegenwoordig is dit de Gerrit Rietveld Academie, waar keramiek nog steeds bestaat als studierichting. De unica-afdeling, zoals de Experimentele Afdeling eerst heet, wordt in 1956 opgericht onder leiding van Dobbelman. Bij de start krijgt hij twee keramisten als zijn medewerkers: Jet Sielcken (1929-2015) en Lies Cosijn (1931-2016). Sielcken is vooral verantwoordelijk voor de plastische vormgeving van voorwerpen terwijl Cosijn zich met name bezig houdt met de decoraties. De opdracht die ze van Dobbelman krijgen is helder: ze mogen geen objecten maken die lijken op de traditionele Delfts blauwe producten van de Porceleyne Fles en ze mogen geen penselen gebruiken. Verder zijn ze vrij in hun vormgeving.

Krassen

Doordat Dobbelman het beschilderen van keramiek verbiedt, gaan de kunstenaars de keramiekobjecten inkrassen in een dun laagje donkere klei dat over het object wordt gegoten. Dit wordt ook wel sgraffito-techniek genoemd. De ingekraste tekeningen van Cosijn gaan vaak over actuele onderwerpen in de wereld. Na een jaar werden de eerste resultaten gepresenteerd bij Museum Boymans (tegenwoordig Museum Boijmans Van Beuningen) in Rotterdam. In de toenmalige tentoonstelling, met de titel ‘Beeldend aardewerk’, werd de nadruk gelegd op de persoonlijke kunstzinnige expressie, oftewel het kunstenaarschap. Daarna zal de afdeling groeien en gaan de voorwerpen de hele wereld over.

In het museum

Het is weer eens wat anders als Delfts blauw, maar in het museum zijn ook een aantal voorwerpen van de Experimentele Afdeling te bekijken. Hier kun je kennismaken met de kunstenaarskeramiek dat hier en daar ook wel geïnspireerd lijkt te zijn op de werken van Picasso. Het is een unieke collectie in de geschiedenis van Royal Delft die vandaag de dag niet onder doet voor ons traditionele Delfts blauw en het verhaal vertelt over vrij kunstenaarschap bij ons bedrijf. Laat je inspireren!